Cá nhân không đóng BHXH có phải đóng thuế TNCN không?

Không đóng BHXH có phải đóng thuế không? Nhận được nhiều sự quan tâm của người lao động trong thời gian gần đây. Trên thực tế, việc đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là hai khái niệm khác nhau và có những quy định riêng.

*Giải đáp không đóng BHXH có phải đóng thuế TNCN không?*

1. Bảo hiểm xã hội là gì? Thuế TNCN là gì?

Để làm rõ không đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) có phải đóng thuế thu nhập cá nhân (TNCN) không bạn cần nắm rõ khái niệm và bản chất của BHXH, của thuế TNCN.

1.1 Bảo hiểm xã hội là gì?

Bảo hiểm xã hội theo Khoản 1, Điều 3, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người tham gia bảo hiểm xã hội khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, khi nghỉ hưu hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội hoặc do ngân sách nhà nước bảo đảm.

Mục đích của BHXH là để đảm bảo quyền lợi cho người lao động khi mất đi khả năng lao động: khi về già, khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp.

Người lao động có thể tham gia BHXH dưới 2 hình thức là BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Với mỗi loại hình BHXH khác nhau sẽ có chế độ, mức đóng, và cách tính khác nhau.

1.2 Thuế TNCN là gì?

Hiện nay chưa có văn bản pháp lý chính thức nào định nghĩa về thuế TNCN. Tuy nhiên, thông qua Luật thuế TNCN và các văn bản liên quan khác có thể hiểu thuế TNCN như sau:

“Thuế TNCN là khoản thuế mà cá nhân phải nộp khi có thu nhập từ tiền lương, tiền công và các khoản thu nhập chịu thuế theo quy định khác được quy định tại Luật Thuế Thu nhập cá nhân sau khi trừ đi các khoản giảm trừ.”

Mục đích của thuế TNCN là giúp gia tăng nguồn ngân sách nhà nước, là công cụ giúp điều chỉnh nguồn thu nhập cá nhân giảm chênh lệch giàu nghèo trong xã hội. Mức thuế TNCN phải nộp được tính dựa trên thu nhập chịu thuế và các khoản giảm trừ theo quy định.

*Thuế TNCN được đóng dựa trên thu nhập chịu thuế của người lao động*

Như vậy, BHXH là hình thức bảo hiểm do Nhà nước tổ chức mà người lao động và người sử dụng lao động có trách nhiệm tham gia được quy định rõ trong Luật Bảo hiểm xã hội. Trong khi đó, thuế TNCN lại là nghĩa vụ mà người có thu nhập chịu thuế phải thực hiện và được quy định chi tiết tại Luật Thuế Thu nhập cá nhân.

2. Không đóng BHXH có phải đóng thuế TNCN không?

Không đóng BHXH cá nhân vẫn phải đóng thuế TNCN. Cụ thể, nếu cá nhân có thu nhập chịu thuế TNCN theo quy định tại Điều 2, Thông tư số 111/2013/TT-BTC ban hành ngày 15/8/2013 của Bộ tài chính thì vẫn phải nộp thuế TNCN, kể cả khi bạn không tham gia BHXH.

Mặc dù, đóng BHXH không ảnh hưởng trực tiếp đến việc đóng thuế TNCN. Tuy nhiên, một số khoản đóng góp BHXH (như BHXH bắt buộc, BHYT) sẽ được trừ vào thu nhập chịu thuế TNCN, giúp giảm số thuế phải nộp. Ngoài ra, các khoản trợ cấp BHXH (như trợ cấp ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp) thường không tính vào thu nhập chịu thuế TNCN.

Việc không tham gia BHXH chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của bạn liên quan đến các chế độ bảo hiểm (như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp và khi về già), chứ không ảnh hưởng đến nghĩa vụ nộp thuế TNCN.

3. Lưu ý cách tính thuế TNCN trong trường hợp không đóng BHXH

Cách tính thuế TNCN đối với người không đóng BHXH về cơ bản giống như người có đóng BHXH. Tuy nhiên, do không được trừ các khoản đóng góp BHXH, thu nhập chịu thuế của người không đóng BHXH thường sẽ cao hơn, dẫn đến số thuế phải nộp cũng cao hơn.

Công thức tính thuế TNCN cho người không đóng BHXH:

Thuế TNCN phải nộp = (Thu nhập chịu thuế – Các khoản giảm trừ) x Thuế suất

Trong đó:

Thu nhập chịu thuế: Là tổng thu nhập của cá nhân trừ đi các khoản thu nhập được miễn thuế.
Các khoản giảm trừ: Bao gồm giảm trừ gia cảnh; các khoản giảm trừ BHXH (bằng không do không đóng BHXH); tiền đóng quỹ hưu trí tự nguyện; các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học.
Đối với người lao động có thu nhập từ tiền lương, tiền công áp dụng Biểu thuế lũy tiến từng phần. Đối với các khoản thu nhập khác áp dụng Biểu thuế toàn phần.

Để đảm bảo lợi ích tối đa người lao động nên tham gia BHXH. Nếu bạn là lao động làm việc theo hợp đồng chọn tham gia BHXH bắt buộc, nếu bạn là lao động tự do có thể chọn tham gia BHXH tự nguyện. Bên cạnh đó, người lao động cũng nên tìm hiểu kỹ về các quy định của pháp luật về thuế TNCN để thực hiện đúng nghĩa vụ nộp thuế của mình.

Trên đây là giải đáp về vấn đề không đóng BHXH có phải đóng thuế TNCN không. Hy vọng những thông tin trong bài viết sẽ giúp người lao động hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa BHXH và thuế TNCN.

Xem thêm bài viết cùng chủ đề!