Hợp đồng PPP là xương sống của mọi dự án hợp tác giữa Nhà nước và tư nhân. Có một hợp đồng chặt chẽ, minh bạch không chỉ bảo vệ quyền lợi các bên mà còn là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của dự án. Vậy, khi ký hợp đồng PPP, nhà đầu tư cần lưu ý những gì? BHXH sẽ giải đáp ngay dưới đây.
Lưu ý khi ký hợp đồng PPP.
1. Hiểu rõ về hợp đồng PPP
Theo Khoản 16, Điều 3, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư 2020 thì hợp đồng dự án PPP là thỏa thuận bằng văn bản giữa cơ quan ký kết hợp đồng với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP về việc Nhà nước nhượng quyền cho nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP thực hiện dự án PPP theo quy định.
Trong đó, dự án PPP được hiểu là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc đầu tư để cung cấp sản phẩm, dịch vụ công thông qua việc thực hiện một hoặc các hoạt động bao gồm:
- Xây dựng, vận hành, kinh doanh công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng;
- Cải tạo, nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa, vận hành, kinh doanh công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng sẵn có;
- Vận hành, kinh doanh công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng sẵn có.
Có 7 hình thức hợp đồng PPP được quy định theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư 2020 gồm:
- Hợp đồng Xây dựng – Chuyển giao – Thuê dịch vụ (hợp đồng BTL);
- Hợp đồng Xây dựng – Kinh doanh – Chuyển giao (hợp đồng BOT);
- Hợp đồng Xây dựng – Sở hữu – Kinh doanh (hợp đồng BOO);
- Hợp đồng Kinh doanh – Quản lý (hợp đồng O&M);
- Hợp đồng Xây dựng – Chuyển giao – Kinh doanh (hợp đồng BTO);
- Hợp đồng Xây dựng – Thuê dịch vụ – Chuyển giao (hợp đồng BLT);
- Hợp đồng hỗn hợp: là hợp đồng kết hợp của các loại hợp đồng nêu trên.
2. Những lưu ý khi ký hợp đồng PPP để hợp tác thành công
Việc tham gia vào các dự án PPP mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Nắm vững các nguyên tắc và điểm mấu chốt trong hợp đồng sẽ giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro, tối ưu hóa lợi ích và góp phần vào sự phát triển bền vững của dự án.
Ngoài việc hiểu rõ về hợp đồng PPP thì khi tham gia giao kết hợp đồng cần lưu ý một số điểm quan trọng sau để hợp tác thành công.
(1) Tuân thủ quy định của pháp luật và Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư
Mọi hợp đồng PPP điều cần tuân thủ pháp luật và tuân thủ quy định tại Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư. Đây là yếu tố tiên quyết để đảm bảo hợp đồng có hiệu lực.
Tuân thủ quy định của pháp luật.
Trước khi đặt bút ký, nhà đầu tư cần nghiên cứu kỹ lưỡng Luật PPP 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành liên quan và đảm bảo rằng hợp đồng tuân thủ đúng các quy định của pháp luật Việt Nam, bao gồm:
- Xác định rõ thẩm quyền giao kết hợp đồng điện tử: Các đơn vị tư nhân, doanh nghiệp tư nhân cần đảm bảo rằng cơ quan nhà nước ký kết có đủ thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Đây là yếu tố quan trọng đảm bảo tính pháp lý cho hợp đồng.
- Kiểm tra trình tự, thủ tục đầu tư: Khi ký hợp đồng PPP các nhà đầu tư cần lưu ý kiểm tra xem dự án đã tuân thủ đầy đủ các bước từ lập đề xuất dự án, phê duyệt chủ trương, lựa chọn nhà đầu tư đến ký kết hợp đồng chưa. Trường hợp kiểm tra chưa đầy đủ trình tự thủ tục cần cần cân nhắc kỹ lưỡng các rủi ro có thể gặp phải. Đồng thời tạm dừng ký cho tới khi dự án được thông qua theo đúng quy định của pháp luật.
Lưu ý: Sự thay đổi trong quy định pháp luật sau khi ký kết hợp đồng cũng là một rủi ro cần được xem xét và có điều khoản ứng phó trong hợp đồng.
(2) Phân chia rủi ro một cách hợp lý và minh bạch
Dự án PPP là một trong những dự án có ưu điểm về khả năng phân chia rủi ro. Khi ký hợp đồng PPP việc phân chia rủi ro đảm bảo công bằng và minh bạch để đảm bảo không bên nào phải chịu gánh nặng quá lớn.
Các rủi ro cần lưu ý:
- Rủi ro về chính sách, pháp luật
- Rủi ro về doanh thu/lợi nhuận, về tỷ giá, lãi suất
- Rủi ro về giải phóng mặt bằng
- Rủi ro về thiên tai, bất khả kháng
Các bên tham gia hợp đồng cần nghiên cứu và đàm phán rõ ràng để đạt được cơ chế phân chia rủi ro mà các bên đều chấp nhận được, đảm bảo tính khả thi của dự án.
(3) Khả năng tài chính, hoàn vốn và lợi nhuận
Cân nhắc khả năng tài chính, khả năng hoàn vốn và lợi nhuận.
Khi các nhà đầu tư ký kết bất cứ hợp đồng nào, bao gồm cả hợp đồng PPP đều cần cân nhắc đến khả năng tài chính, thanh toán hợp đồng và lợi nhuận.
- Cam kết của Nhà nước: yêu cầu các cam kết về vốn nhà nước tham gia vào dự án (nếu có), cơ chế bảo lãnh vay vốn, cam kết về quyền lợi và nghĩa vụ của nhà đầu tư.
- Thuế và các khoản phí khác: Đảm bảo các ưu đãi về thuế (nếu có) được thể hiện rõ ràng trong hợp đồng.
- Tỷ giá và lãi suất: Nếu dự án có vốn vay nước ngoài, cần có cơ chế quản lý và chia sẻ rủi ro tỷ giá.
(4) Điều khoản chấm dứt hợp đồng và giải quyết tranh chấp
Trong hợp đồng PPP các điều khoản về chấm dứt hợp đồng và giải quyết tranh chấp rất quan trọng. Hợp đồng cần quy định rõ ràng các trường hợp hai bên có quyền chấm dứt hợp đồng. Quy định rõ trách nhiệm của mỗi bên, cơ chế bồi thường thiệt hại, việc chuyển giao tài sản, quyền và nghĩa vụ liên quan.
Ngoài ra, cần có các điều khoản giải quyết tranh chấp: Ưu tiên giải quyết thông qua đàm phán, hòa giải. Trong trường hợp không thể, cần quy định rõ cơ quan giải quyết tranh chấp (tòa án, trọng tài quốc tế hay Việt Nam) và luật áp dụng.
(5) Giám sát, kiểm tra và bảo trì
Đặc thù của các hợp đồng PPP thường liên quan đến xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng do đó sau khi ký kết, việc thực hiện dự án cần được giám sát chặt chẽ.
- Hợp đồng cần quy định rõ: Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quá trình thực hiện: Bao gồm trách nhiệm cung cấp thông tin, báo cáo tiến độ, chất lượng.
- Cơ chế giám sát của Nhà nước: Đảm bảo dự án được thực hiện đúng tiến độ, chất lượng và hiệu quả.
- Trách nhiệm bảo trì, vận hành: Quy định rõ ràng về tiêu chuẩn kỹ thuật, thời gian bảo trì và chi phí liên quan sau khi dự án hoàn thành.
Có thể thấy, ký kết hợp đồng PPP là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hiểu biết sâu sắc về pháp luật cũng như đặc thù của từng dự án. Hiểu rõ thông tin cơ bản về hợp đồng PPP và những lưu ý khi ký hợp đồng PPP là bước đầu để hợp tác thành công.